در میان تمامی مواد طبیعی موجود که برای درمان مشکلات پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد، تعداد کمی می‌تواند به اندازه اسید آزلائیک (AA)، درمان طیف وسیعی از مشکلات و بیماری‌های پوستی را پوشش دهد. چنانچه قبلا نام اسید سالیسیلیک (SA) را شنیده باشید یا حتی از آن برای درمان جوش و سایر مشکلات پوستی استفاده کرده باشید، پس از میزان و نحوه عملکرد اسیدها برای سلامت پوست اطلاع دارید. اسید سالیسیلک و اسید آزلائیک شباهت‌های بسیار زیادی با هم دارند، به عنوان مثال هر دو در ترمیم پوست بسیار کارآمد هستند. اما در مورد درمان مشکلاتی نظیر هایپرپیگمنتیشن (لک‌های پوستی)، روزاسه و سایر مشکلات مرتبط با التهابات پوستی، اسید آزلائیک از قدرت درمانی بیشتری برخوردار است.
اسید آزلائیک چیست؟
اسید آزلائیک نوعی اسید طبیعی است که با نام دی‌کربوکسیلیک در طبیعت یافت می‌شود. این ماده طبیعی برای درمان مشکلات پوستی و بهبود بافت پوست به ویژه مشکلاتی مانند آکنه یا روزاسه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اسید آزلائیک در دانه‌های غلاتی مثل جو، گندم و چاودار یافت می‌شود، ضمن این که در شرایط آزمایشگاهی نیز می‌توان آن را در طی فرآیند تخمیر تولید کرد. نوع آزمایشگاهی آن در بیشتر محصولات مراقبت از پوست وجود دارد. اسید آزلائیک با پوست شما چه می‌کند؟ طبق تحقیقات به عمل آمده، این اسید دارای خاصیت ضد میکروبی، ضد التهابی، مهار رادیکال‌های آزاد و البته لایهبرداری است. بنابراین می‌تواند در درمان ترک‌های پوستی،آسیب‌های ناشی از اشعه خورشید، قرمزی و تورم مفید باشد. عملکرد اسید آزلائیک به این صورت است که این اسید، با کاهش میزان باکتری در سطح پوست منجر به کاهش آکنه و التهابات پوستی می‌شود، با مهار ترشح ماده سیتوکین در لایه‌های سطح پوست، مشکلاتی نظیر برآمدگی، قرمزی و ناهمواری‌های پوست را درمان می‌کند و نیز با کاهش تولید کراتین، به درمان ترک‌های پوستی کمک می‌کند.
فواید اسید آزلایییک برای سلامت پوست
1. کاهش آکنه
محصولات درمانی که حاوی اسید آزلائیک باشند می‌توانند از چند طریق به کاهش لکه‌های پوستی کمک کنند. به عنوان مثال می‌توانند باکتری‌های مشکل‌ساز را نابود کنند؛ باکتری‌هایی مثل پروپریون (Proprionibacterium) که آکنه‌ساز است یا استافیلوکوک اپیدرمیس که منافذ پوستی را مسدود می‌کند. ضمن اینکه به کاهش التهابات پوستی نیز کمک می‌کنند. خاصیت ضد التهابی اسید آزلائیک، آن را یک گزینه مناسب برای افرادی می‌سازد که درگیر مشکلات عمیق پوستی مانند آکنه‌های کیستی و برآمدگی‌های قرمز رنگ هستند. به این ترتیب استفاده از این محصول می‌تواند تیرگی، قرمزی، التهاب و درد ناشی از التهابات پوستی را کاهش دهد. همچنین برخی از افراد، از محصولات حاوی اسید آزلائیک برای جلوگیری یا درمان جای آکنه و زخم‌های پوستی استفاده می‌کنند. شواهدی در دست است که نشان می‌دهد اسید آزلائیک بیش از آن که در درمان لکه‌های پوستی کمک کننده باشد، می‌تواند منجر به افزایش بازسازی و ترمیم سلولی و التیام سریع‌تر پوست شود.
2. افزایش یکنواختی سطح پوست و کاهش قرمزی
اسید آزلائیک می‌تواند به طور طبیعی به درمان هایپرپیگمنتیشن (لک‌های پوستی از نوع التهابی)، روزاسه و ناصافی سطح پوست کمک کند. وجود مواد طبیعی کراتولیتیک و کمدولیتیک در این اسید، عامل اصلی تنظیم رشد طبیعی سلول‌های پوستی است. مواد کراتولیتیک موجب از بین رفتن کراتین و یا پوسته‌هایی می‌شوند که فولیکول‌ها را مسدود می‌کنند. مواد کمدولیتیک مانع شکل شکل‌گیری کمدون‌ها (جوش‌ها) می‌شوند. همچنین به عنوان نوعی مهارکننده رادیکال‌های آزاد، منجر به کاهش التهابات پوستی می‌شود. اسید آزلائیک به عنوان یک درمان طبیعی برای روزاسه، می‌تواند منجر به کاهش دلایل اصلی این بیماری شود؛ دلایلی نظیر التهابات یا رگ‌های خونی قابل مشاهده که منجر به قرمزی سطح پوست می‌شود. یکی از بررسی‌های سیستماتیک انجام گرفته در زمینه امراض پوستی حاکی از آن است که درمان‌های انجام شده با اسید آزلائیک در بیشتر مطالعات منجر به کاهش عوارض و نشانه‌های روزاسه شده، به نحوی که شدت و مقدار ضایعاتی نظیر پاپول‌ها و پوستچول‌ها به طور چشمگیری کاهش پیدا کرده است.
پاپول (سفت‌دانه) برآمدگی‌های توپر، سفت و کوچک در سطح پوست است. پوستچول (چرک دانه) تاول‌های کوچک چرک‌دار در سطح پوست است. اسید آزلائیک همچنین می‌تواند با ترمیم جای زخم و نیز معکوس کردن روند افزایش تغییرات رنگ در پوست، به شفافیت پوست کمک کند و با افزایش روند لایهبرداری، پوستی صاف‌تر و یکدست‌تر را برای شما به ارمغان آورد. همچنین با کاهش سنتز ملانین (رنگدانه)، باعث جلوگیری از گسترش اسکار‌ها و لکه‌های تیره بر روی پوست می‌شود. آیا به راستی اسید آزلائیک باعث روشن شدن پوست می‌شود؟ وقتی پای مشکلاتی نظیر هایپرپیگمنتیشن (لک‌های پوستی) و ملاسما به میان آید، اسید آزلائیک می‌تواند با مسدود کردن روند تولید ملانین (رنگدانه) توسط ملانوسیت‌ها، برای درمان مشکلاتی از این دست به کمک بیمار بیاید و تغییر رنگ را به مراتب کمتر کند. به علاوه برخی محققان دریافته‌اند که اسید آزلائیک در صورتی که به مقدار کافی و نیز همراه با یک ضد آفتاب مناسب استفاده شود، می‌تواند به کاهش حساسیت های کلی پوست کمک کند و لذا علائم تحریکات پوستی را کاهش دهد.
3. خاصیت لایهبرداری
همانند سایر اسیدهایی که برای لایهبرداری پوستی استفاده می‌شوند، اسید آزلائیک نیز یک لایه‌بردار موثر به حساب می‌آید، به طوری که می‌تواند سرعت تولید سلول را افزایش دهد و منجر به ترمیم و صاف شدن سطح پوست شود. استفاده از اسید آزلائیک منجر به کاهش برآمدگی‌ها و منافذ بزرگ در پوست شده و باعث تقویت یکنواختی و صافی سطح پوست می‌شود.
4. کاهش علائم پیری و لکه‌های پوستی تیره
از آنجا که اسید آزلائیک می‌تواند عملکرد گونه‌های اکسیژن واکنش‌پذیر را ضعیف کند، باعث کاهش مشکلات و تیرگی‌های پوست می‌شود. پس با کاهش التهاب، تضعیف لکه‌های قهوه‌ای و نیز یکنواخت سازی سطح پوست، پوستی جوان‌تر و سالم‌تر را برای افراد رقم می‌زند.
نحوه مصرف
محصولات حاوی اسید آزلائیک را می‌توان با نسخه و حتی بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه کرد. این محصول درمانی در سال 2003 مورد تایید سازمان غذا و داروی ایالت متحده قرار گرفت. اسید آزلائیک به صورت ژل، فوم و کرم برای استفاده پوستی در بازار موجود است. البته محصولاتی که می‌توانند بدون نسخه در اختیار افراد قرار گیرند (در مقایسه با محصولاتی که فقط با نسخه و تجویز پزشک می‌توان تهیه‌شان کرد) ارزان‌تر هستند، اما به دلیل غلظت کمتر اسید در این محصولات، تاثیر گذرای آنها نیز به نسبت کمتر و طول دوره درمان نیز بیشتر خواهد بود. دو محصول حاوی اسید آزلائیک که تنها در صورت تجویز پزشک قابل استفاده است، با نام تجازی آزلکس و فیناسه در بازار موجود می‌باشند که بیشتر برای درمان روزاسه مورد استفاده قرار می‌گیرد. غلظت اسید در این محصولات حدود 15 تا 20 درصد است. انواع بدون نسخه نیز در بازار قابل تهیه است. البته باید گفت این نوع محصولات به دلیل غلظت کمتر (حدود 10 درصد) ضعیف‌تر هستند و تاثیر کم‌تری نیز دارند. اما در صورتی که افراد درگیر آکنه‌های خفیف یا متوسط هستند و البته قصد ندارند مبلغ زیادی را نیز بابت درمان هزینه کنند، این نوع محصول انتخاب مناسبی برای آنان است. برای استفاده از اسید آزلائیک مراحل زیر را دنبال کنید:
- پوست خود را با آب گرم و یک شوینده ملایم شسته، سپس با ضربات ملایم دستمال خشک کنید (دستمال را روی صورت خود نکشید). از مصرف صابون‌های قابض، قوی و لایه‌بردار خودداری کنید، چرا که می‌تواند منجر به افزایش التهاب شود.
- مقدار کمی از دارو را روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید و اجازه دهید در معرض هوا خشک شود.
- محصول را از روی صورت خود پاک نکنید. اجازه دهید کاملا جذب و خشک شود. سپس از مواد بهداشتی یا آرایشی روزانه خود نظیر لوسیون‌ها و ... بر روی آن استفاده کنید.
- بسته به نوعی محصولی که استفاده می‌کنید، گاهی لازم است روزانه این فرآیند را دو بار تکرار کنید. اما بهتر است در روزهای ابتدایی درمان، به یک بار در روز یا حتی یک روز در میان بسنده کنید. قبل از مصرف حتما با یک متخصص پوست مشورت نمایید و در صورتی که هنوز از استفاده آن اطمینان ندارید، روزهای اول فقط یک بار در روز استفاده کنید و طی روزهای بعد، به تدریج تعداد آن را افزایش دهید.
- در صورت استفاده دو بار در روز، بهتر است یکبار هنگام صبح و یک بار هنگام عصر مصرف شود (و هر روز در همان ساعت روزهای قبل).
پاسخ به سوالات مکرر
1. چه مدت زمان لازم است تا درمان با اسید آزلائیک جواب دهد؟
برای مشاهده اثر درمانی محصولات حاوی اسید آزلائیک گاهی باید چند هفته (حدود چهار تا شش هفته) یا حتی چند ماه (نهایتا سه ماه در مورد برخی افراد) صبر کرد. به همین دلیل بعضی از افراد در کنار آن از محصول درمانی دیگری نیز استفاده می‌کنند تا روند بهبودی را تسریع کنند.
2. آیا می‌توان اسید آزلائیک را روزانه مصرف کرد؟
برای درمان پوست‌های آسیب دیده، می‌توان اسید آزلائیک را روزی یک یا حتی دو بار استفاده کرد. البته باید توجه داشت که حتما بر روی پوست کاملا تمیز و خشک استعمال شود. اما در روزهای ابتدایی درمان، بهتر است برای بررسی واکنش بدن و احتمال وجود آلرژی، به صورت یک روز در میان استفاده شود. می‌توان این محصول را به تنهایی یا حتی در ترکیب با محصولات روزانه دیگر مانند سرم‌های پوستی و مرطوب کننده‌ها استفاده کرد. به منظور دستیابی به نتیجه بهتر، لازم است محصولات حاوی اسید آزلائیک را همراه با یک ضد آفتاب قوی (اس پی اف 30 یا بالاتر) استفاده کنید. البته اجازه دهید ابتدا اسید روی پوست شما کاملا جذب و خشک شود، سپس ضد‌آفتاب خود را استفاده نمایید.
خطرات و عوارض جانبی
مانند سایر محصولات درمانی پوست، اسید آزلائیک نیز دارای عواض جانبی می‌باشد، بخصوص برای افرادی که پوست حساس دارند یا معمولا از محصولات درمانی با دوز بالا استفاده می‌کنند و پوستشان اغلب در معرض غلظت بالای این اسید می‌باشد.
عوارض احتمالی:
- سوختگی پوست
- خشکی
- لایه لایه شدن
- قرمزی و التهاب
- خارش
برای کاهش عوارض احتمالی، بهتر است هر بار بعد از استفاده از محصول و قبل از خروج از خانه، ضد آفتاب استفاده کنید تا پوست شما کمتر تحت تاثیر اشعه ماوراء بنفش قرار گیرد. در ضمن باید در روزهای اول درمان، از این محصول به مقدار خیلی کم و یک روز در میان استفاده کنید و در صورت عدم مشاهده هر گونه حساسیت، به تدریج مقدار و دفعات استفاده را بیشتر نمایید. استفاده از اسید آزلائیک در دوران بارداری مشکلی ندارد، هر چند بهتر است قبل از مصرف این دارو و البته هر داروی دیگری در این دوران، با پزشک متخصص مشورت نمایید.
اسید آزلائیک در مقایسه با سایر محصولات درمانی آکنه
اسید آزلائیک یک محصول نسبتا ملایم و بی‌ضرر است، بخصوص در مقایسه با محصولات درمانی دیگر lمانند اسید هیدروکسی آلفا، اسید گلیکولیک و اسید سالیسیلیک که احتمال ایجاد تحریکات پوستی آنها بالاست. ضمن آن که می‌توان این محصول را در کنار سایر محصولات درمانی آکنه نظیر بنزوئیل پروکساید و اسید سالیسیلیک استفاده کرد. استفاده همزمان از چند محصول درمانی، برای افرادی که از چند مشکلی پوستی مانند آکنه و ناصافی رنج می‌برند، به شرط مشورت با یک پزشک متخصص، می‌تواند کاملا مفید و موثر باشد.
هر دو خاصیت لایهبرداری دارند، اما قدرت لایهبرداری آسید آزلائیک در مقایسه با اسید سالیسیلیک یا اسید گلوکیلیک کمتر است. از آنجا که اسید آزلائیک محصولی ملایم‌تر است، در قیاس با اسید سالیسیلیک، دوره درمان طولانی‌تری نیز دارد و برای مشاهده اثرات درمانی آن باید صبر بیشتری داشت. اما به طور کلی برای درمان مشکلاتی نظیر روزاسه یا لک‌های تیره پوستی، در کل گزینه مناسب‌تری است. یکی دیگر از تفاوت‌ها که شاید برای اکثر افراد (بخصوص کسانی که تحت پوشش بیمه نیستند) حائز اهمیت باشد، تفاوت در قیمت است. اسید آزلائیک در مقایسه با اسید سالیسیلیک قیمت نسبتا بالاتری دارد. به هر حال، از آنجا که محصولات درمانی پوست بسیار متنوع هستند، در صورتی که اطمینان ندارید کدام محصول مناسب مشکلات پوستی شماست، توصیه می‌شود حتما با یک پزشک متخصص پوست مشورت کنید.
نتیجه‌گیری
- اسید آزلائیک یک ماده طبیعی ضد میکروبی، ضد التهابی و آنتی اکسیدان است.
- اسید آزلائیک به دلیل قدرت مقابله با باکتری‌ها، می‌تواند برای درمان یا پیشگیری از چین و چروک، ترک و ناصافی پوست مناسب باشد، ضمن آن که یک گزینه مفید و موثر برای لایهبرداری، کاهش سنتز ملانین (رنگدانه) و نیز افزایش ترمیم سلولی سطح پوست می‌باشد.
- از اسید آزلائیک برای درمان مشکلات پوستی نظیر قرمزی، روزاسه، آکنه، لک‌های قهوه‌ای، تیرگی‌ها و جای زخم استفاده می‌شود. هم به صورت تجویزی و هم به صورت بدون نسخه (در اشکال کرم یا ژل) در بازار موجود است. البته نوع تجویزی (با دستور پزشک)، قوی‌تر است و توصیه می‌شود تنها در صورتی که مشکل پوستی شما حاد و شدید است از آن استفاده کنید. پس حتما قبل از استفاده با یک پزشک متخصص مشورت کنید و از توصیه‌های وی بهره بگیرید.
بیشتر بخوانید: واقعاً pH در مراقبت از پوست مهمه؟
